Wg danych organizacji TAPA (Transported Asset Protection Association) w okresie od stycznia 2018 do czerwca 2019 r. w Europie, na Środkowym Wschodzie i w Afryce miało miejsce 4.197 przypadków kradzieży ładunków. Ten wielomiliardowy problem jest jednym z wielu rodzajów przestępstw wymierzonych w transport drogowy, z którymi borykają się firmy przewozowe.
W wytycznych KE o nazwie EC Security Guidance for the European Commercial Road Freight Transport Sector wylistowano najczęstsze zagrożenia i naruszenia bezpieczeństwa, w szczególności kradzieże ładunków, cyberprzestępczość, włamania i podróżowanie na gapę w samochodach ciężarowych. W poniższym artykule dokonano analizy tych zagrożeń, oceniono ich negatywne skutki zarówno dla kierowców, jak i kadry kierowniczej, a także przedstawiono pewne wskazówki mające na celu poprawę bezpieczeństwa i zapobieganie przyszłym incydentom.
Kradzieże ładunków
Ze względu na liczbę niezabezpieczonych miejsc parkingowych i czas potrzebny na przemieszczenie się z jednego punktu do drugiego, ładunek jest najbardziej narażony na ryzyko podczas transportu po drogach publicznych. Kradzież ładunku może obejmować porwanie, kradzież z pojazdu stojącego, kradzież z pojazdu w ruchu lub kradzież pojazdu i ładunku razem.
Kradzież ładunku może mieć miejsce na każdym etapie łańcucha dostaw. Największe ryzyko występuje jednakże w niezabezpieczonych miejscach parkingowych, gdzie zarówno kierowca, jak i ładunek stanowią łatwy cel. Drugie największe zagrożenie pojawia się podczas jazdy, kiedy pojazd może zostać porwany, zatrzymany przez fałszywą policję lub wysłany do fałszywego magazynu.
Przemoc wobec kierowców jest bardziej prawdopodobna, gdy wartość ładunku jest wysoka. Niektóre przykłady towarów wysokiego ryzyka to środki farmaceutyczne, metale szlachetne, papierosy i elektronika o wysokiej wartości.
Cyberprzestępczość
Bezpośrednia kradzież z obiektów magazynowych jest skomplikowana i mało prawdopodobna w miejscach dobrze zabezpieczonych. Cyberprzestępczość stała się więc jednym ze sposobów na ominięcie tych zabezpieczeń i umożliwiających kradzież. Przestępcy mogą włamać się do systemów komputerowych i ukraść tożsamość firmy przewozowej lub też uzyskać dostęp do chronionych informacji firmy, które mogą wykorzystać do różnych inicjatyw przestępczych, od kradzieży po przemyt ludzi.
Cyberprzestępczość mimo tego, że nie wiąże się z bezpośrednią przemocą, może wyrządzić poważną szkodę reputacji firmy, jej finansom, bezpieczeństwu i łańcuchowi dostaw.
Podróżowanie na gapę
Pasażerowie na gapę, szmuglerzy wsiadają potajemnie do ciężarówek próbując najczęściej nielegalnie wjechać do danego kraju. Ma to często miejsce w pobliżu przejść granicznych, rzadziej zdarza na trasie w głębi kraju.
W większości przypadków nie dochodzi do przemocy wobec kierowców, jeśli sprawcy pozostają nieujawnieni. Czasami jednak mogą wiązać się z różnymi incydentami mającymi na celu odwrócenie uwagi, np. przeszkodę na drodze w celu zatrzymania ciężarówki, co może spowodować także uszkodzenie samochodu ciężarowego.
Nawet firmie przewozowej, która nie jest świadomie zaangażowana w przemyt ludzi, mogą grozić kary finansowe, jeśli zostanie to wykryte.
Co mogą zrobić wasi kierowcy?
Kradzież ładunku
Według danych TAPA, 60% kradzieży ładunków odbywa się na niezabezpieczonych miejscach parkingowych. Niestety ze względu na brak bezpiecznych miejsc parkingowych w całej Europie, kierowcy ciężarówek często nie mają wyboru.
Wszyscy zainteresowani zgadzają się, że istnieje potrzeba stworzenia większej sieci bezpiecznych parkingów. W 2018 r. UE przeprowadziła badanie, w którym 86% operatorów transportowych i 83% kierowców zgodziło się, że istnieje pilne zapotrzebowanie na bezpieczne i zabezpieczone miejsca parkingowe.
Do tego czasu kierowcy muszą przed zrobieniem przerwy upewnić się, że wszystkie drzwi są bezpiecznie zamknięte i mieć świadomość istnienia/ skorzystania z istniejących zabezpieczeń, w tym przycisku antynapadowego, telematyki i urządzeń śledzących. Jeśli kierowca jest w drodze i podejrzewa, że jest celem przestępców, powinien natychmiast skontaktować się z bazą/ firmą oraz policją i pozostać w kabinie przy włączonym silniku.
Cyberprzestępczość
Kierowcy powinni rozwijać relacje ze stałymi klientami, podwykonawcami i innymi osobami zaangażowanymi w proces transportowy. W szczególności powinni zachować ostrożność w kontaktach z nowymi osobami. Jeśli ktoś, z kim współpracują, robi coś nieoczekiwanego, zachowuje się podejrzanie lub zmienia plany bez wyjaśnienia, powinni natychmiast zgłosić to w bazie/ firmie.
Pasażerowie na gapę
Najczęściej przemytnicy próbują dostać się na ciężarówki w pobliżu przejść granicznych. Dlatego najlepiej jest unikać zatrzymywania się w pobliżu takich miejsc. Czasami odprawa celna na granicy wymaga, aby kierowcy czekali przed kontynuowaniem podróży. Czekając, zawsze powinno się parkować na zabezpieczonym parkingu, zabezpieczyć pojazd i być w stałym kontakcie z bazą.
Co jeszcze można zrobić?
Jako zarządzający flotą możesz poczuć się bezradnym w obliczu tych problemów. Istnieją jednakże działania z obszaru zarządzania ryzykiem, które można podjąć, aby przygotować się na przyszłe zdarzenia i im zapobiec. W sprawozdaniu UE przedstawiono pięciostopniowy model zarządzania ryzykiem związanym z bezpieczeństwem pojazdów ciężarowych. W szczególności podkreśla się w nim potrzebę przyjrzenia się całemu procesowi i określenia, gdzie istnieją luki/ zagrożenia dla bezpieczeństwa. Dzięki temu można ocenić, jakich zabezpieczeń potrzebujemy, ile środków pieniężnych musimy na to przeznaczyć i jak mierzyć skuteczność protokołów bezpieczeństwa.
Zatem, jakie pytania powinniście Państwo sobie zadać w związku z obecną działalnością? Oto kilka sugestii.
Ocena ryzyka
- Jaki towar przewozisz? Czy jest on ładunkiem o wysokim ryzyku kradzieży?
- Dokąd przewozisz towar? Czy miejsce przeznaczenia wiąże się z wysokim ryzykiem kradzieży ładunku, szmuglowania lub pasażerów na gapę?
- Jakie incydenty w przeszłości zdarzały się/ dotykały Państwa samochody ciężarowe na ich trasach? Kto był w nie zamieszany, jakie były przyczyny?
Planowanie
- Czy przy planowaniu tras biorą Państwo pod uwagę bezpieczne miejsca parkingowe?
- Czy za każdym razem jeżdżą Państwo dokładnie tymi samymi trasami, czy też zmieniają Państwo schematy transportowe?
- Czy pracownicy są przeszkoleni w zapobiegania oraz usuwania skutków incydentów?
Proces
- W jaki sposób można wykryć podejrzaną aktywność?
- Czy można szybko zidentyfikować, że kierowca jedzie nieoczekiwaną lub nietypową trasą?
- Czy macie Państwo możliwość monitorowania i śledzenia ruchu pojazdów oraz zasobów?
- Czy mają Państwo dostęp do danych telematycznych i czy wykorzystują je Państwo do wykrywania nieprawidłowości?
Zasoby
- Jakie środki zabezpieczeń są dostępne i czy zapewniają one bezpieczeństwo Państwa zasobów?
- Czy monitorowane jest bezpieczeństwo systemów IT? Czy jesteście Państwo chronieni silnymi hasłami, oprogramowaniem antywirusowym i zaporami sieciowymi?
- Czy Twoje pojazdy są wyposażone w dodatkowe zabezpieczenia?
- Jak monitorujesz zachowanie kierowców i informacje o pojazdach?
Zasoby ludzkie
- Czy wśród członków zespołu istnieje zajmująca się bezpieczeństwem samochodów ciężarowych i zasobów? Co kwalifikuje ich na to stanowisko?
- Czy przed zatrudnieniem przeprowadzana jest weryfikacja kierowców?
- Jak szkoleni są kierowcy pod kątem radzenia sobie z przestępczością?
- Czy procesy w firmie ograniczają liczbę osób mających dostęp do informacji na temat transportu, procedur działania i tras ciężarówek?
Partnerzy
- Kto jest Państwa partnerem?
- Jakiego rodzaju standardy bezpieczeństwa utrzymują partnerzy firmy? Czy są one takie same jak Państwa?
- Czy partnerzy odpowiednio szkolą swoich pracowników? Czy wszyscy w ich zespole posiadają niezbędne certyfikaty do wykonywania swojej pracy?
- Czy posiadamy bliskie relacje z firmami, z którymi współpracujemy?
Incydenty
- Czy istnieją procedury opisujące proces działania w razie wystąpienia incydentów/ zagrożeń bezpieczeństwa?
- Czy posiadamy plan awaryjny?
- Czy kierowcy wiedzą, jak wypełniać formularze incydentalne?
- Czy kierowcy wiedzą, jak postępować w przypadku zagrożeń?
- Czy jednostki ładunkowe są oznaczone, ażeby ułatwić ich identyfikację?
- Czy przewożone przez Państwa towary mają jakieś cechy (takie jak numery seryjne), które utrudniałyby ich odsprzedaż na czarnym rynku?
Pamiętajmy, że bezpieczeństwo i potencjalne ryzyka cały czas ewoluują. Tak samo jak wyznacza się różne biznesowe KPI, warto ustaloć wskaźniki do monitorowania bezpieczeństwa (SPI) i wykorzystywać je do ciągłego doskonalenia. Aby dowiedzieć się więcej szczegółów, zachęcamy do lektury pełnego raport KE na temat wytycznych dotyczących bezpieczeństwa, dostępnego tutaj.
Chcesz dowiedzieć się, w jaki sposób telematyka może wesprzeć bezpieczeństwo Twoich pojazdów i biznesu? Dowiedz się więcej.
